توضیحات
نقش دیرناقگول (شانگی)
گُلی با دندانههای هشداردهنده؛ مرز میان نظم و دفاع در فرش ترکمن
در میان گلنقشهای متقارن و نرمخط فرش ترکمن، بعضی گلها هستند که با خطوط شکسته و برجستهشان، بهجای لطافت، نوعی هشدار یا جدیت را القا میکنند.
دیرناقگول یکی از همین نقشهاست؛ نقشی با فرمهایی شبیه ناخن یا دندانه، که در گویش محلی گاهی به آن شانگی نیز گفته میشود.
🔍 واژهشناسی
واژه | ریشه | معنا |
---|---|---|
دیرناق / دیرنق / درنق | ترکمنی (از dırnak در ترکی) | ناخن، چنگ، دندانه |
گول / گُل | ترکمنی | نقش مرکزی، موتیف تکرارشونده |
شانگی / شانکی | گویش محلی ترکمنی | زائده، برآمدگی، چیزی که بیرون زده |
📌 پس «دیرناقگول» یعنی نقشی شبیه به ناخن یا دندانه.
و شانگی هم نامیست محلیتر برای همین نوع گل که دارای لبههای بیرونزده یا قلابدار است.
🖼️ ساختار بصری
ویژگیهای مشخص این نقش:
-
فرم اصلی چهارضلعی یا هشتضلعی کشیده
-
لبههایی قلابدار، بیرونزده و زاویهدار
-
فقدان تزئینات داخلی پیچیده
-
تأکید بر حاشیههای خشن، تیز و متقارن
📌 برخلاف گلهای نرمخطی مثل چوچهگول، این نقش خشنخط و ساختاریافته است؛
احساس دندانه، چنگ، یا محافظت در فرم آن دیده میشود.
🧵 جایگاه در بافت ترکمن
نقش دیرناقگول عمدتاً در:
-
فرشهای زمختتر
-
بافتههای محافظتی (زیرانداز، درپوش)
-
گاه در ترکیب با گلهای متقارنتر بهعنوان عنصر تهاجمی/دفاعی دیده میشود
📌 در بافتههایی از مناطق:
-
جرگلان، داشلیبرون، قرهقوئی، و اینچهبرون
-
بهویژه در طایفههای ساریق و یموت
⚔️ نمادشناسی و کارکرد تدافعی
در بافندگی سنتی ترکمن، نقشهایی با دندانه و نوکتیز اغلب به نشانهی:
-
محافظت از خانه
-
مرز بین داخل و بیرون
-
انرژی تهاجمی و مراقبت
شناخته میشوند.
📌 بنابراین، دیرناقگول را میتوان نماد دفاع، مرز، مراقبت و هشدار در دل فرش ترکمن دانست.
دیرناقگول (یا شانگی)، نقشیست که نهفقط بهخاطر فرم خاص خود، بلکه بهخاطر بار معناییاش از سایر گلها متمایز است.
او گلیست که نه میرقصد، نه میچرخد—بلکه ایستاده، با لبههایش از آنچه در دل فرش است، محافظت میکند.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.