توضیحات
نقش عالمغوشار (رنگینکمان)
قوس رنگی، کمربند جهان؛ بازتاب نظم طبیعت در فرش ترکمن
🔹 مقدمه
در میان نقشهای سنتی فرش ترکمن، بعضی طرحها نهفقط زیبا بلکه گویا هستند—زبان طبیعتاند.
عالمغوشار یکی از این نقوش است؛ نقشی که با قوسهای رنگی خود، هم به رنگینکمان اشاره دارد، و هم به مفهومی کهنتر در ذهن و زبان ترکمن: حلقهی طبیعت.
🔍 واژهشناسی دقیق
عبارت «عالمغوشار» از دو واژه تشکیل شده:
واژه | ریشه | معنا |
---|---|---|
عالم | عربی → رایج در ترکمنی | جهان، طبیعت، دنیا |
قوشار / قوشاک / قوشور | ترکی / ترکمنی / آذری | کمربند پهن پارچهای سنتی که پهلو و شکم را دربرمیگیرد |
📌 در گویشهای ترکمنی و ترکی آذری، واژهٔ قوشار/قوشاک برای اشاره به کمربند پارچهای ضخیم و بلند بهکار میرفته—نه کمربند چرمی، بلکه بندی که شکم و پهلو را کاملاً میپوشاند و اغلب در پوشش مردان یا هنگام کار و سوارکاری کاربرد داشته.
🔸 در ترکیب:
عالمقوشار = «کمربند جهان» / «حلقهای که دنیا را در بر میگیرد»
این ترکیب، هم استعاریست و هم عینی؛ و دقیقاً با پدیدهای مثل رنگینکمان که حلقه یا قوسی است در آسمان، مطابقت دارد.
🖼️ ساختار بصری نقش
-
قوسهای خمیده و منظم بهسمت بالا
-
چینش رنگها در ردیفهای پیاپی: قرمز، زرد، سبز، آبی، نارنجی
-
زمینه ساده، بدون تزئینات جانبی
-
نبود هرگونه گل، حیوان یا عنصر سمبلیک سنتی
📌 فرم کلی نقش، یادآور یک نیمدایره چندلایه است—که هم از نظر بصری و هم مفهومی به کمربند جهان یا همان رنگینکمان شباهت دارد.
🧵 جایگاه بافت در فرش ترکمن
نقش عالمغوشار در فرشهای مناطق ترکمننشین ایران دیده شده، بهویژه در:
-
یموتهای آققلا، مراوهتپه، داشلیبرون
-
قالیچههای کوچک، کاربردهای تزئینی و جهیزیه
کاربرد | توضیح |
---|---|
قالیچه خانههای تازهعروسان | نماد روشنایی و فصل تازه |
روفرشی یا نمد پوششی | برای استفاده آیینی یا فصلی |
ترکیب با درخت زندگی یا خورشید | در بافتههای ترکیبی |
🌈 نمادشناسی رنگینکمان در بافت ترکمن
در مصاحبههای میدانی، بافندگان زن ترکمن نقش عالمغوشار را چنین توصیف کردهاند:
-
علامت رزق پس از باران
-
نشانهٔ باز شدن در آسمان
-
پُل میان خاک و رحمت الهی
📌 در فرهنگ ترکمن، رنگینکمان تنها یک پدیده طبیعی نیست؛ علامت اتمام سختی و رسیدن روزهای روشنتر است.
نقش عالمغوشار، بازنمایی تصویری و زبانی یک پدیدهٔ جهانی در قالی ترکمن است.
ترکیبی از باور به آسمان، امید پس از باران، و نگهداشتن نظم طبیعت در بافت گرهها.
فرمی که هم یادآور کمربند سنتی ترکمنیست، و هم قوس رنگی آسمان—و در نهایت، نشانهای از پیوند زمین و آسمان در دل فرش ترکمن.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.